پای پرانتزی به حالتی گفته می شود که طی آن زانوی های فرد از حالت طبیعی خارج می شود و شکل غیر طبیعی به خود میگیرد. این عارضه بنابر دلایل مختلفی رخ می دهد و درمان آن نیز وابسته به بروز علت متفاوت است.
اما برخی از کارها وجود دارد که به رفع و کنترل شدت عارضه کمک می کند، به طور مثال حرکات اصلاحی و ورزش یکی از این موارد است که در ادامه می خواهیم به صورت دقیق تر در خصوص آن صحبت کنیم.
علت پای پرانتزی یا Genu Varum در کودکان و بزرگسالان
پای پرانتزی به معنای خم شدن پاها به سمت داخل است و ممکن است در کودکان و بزرگسالان اتفاق بیافتد. برخی از مهم ترین دلایل بروز این وضعیت می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
تغذیه: تغذیه نامناسب یا کمبود ویتامین D و کلسیم میتواند باعث ضعف استخوان‌ها و خم شدن پاها به سمت داخل شود.
نقص هورمونی: مواردی مانند هیپوتیروئیدیسم یا افزایش هورمون روستروژن می‌توانند باعث خم شدن پاها شوند.
فعالیت‌های فیزیکی نامناسب: حرکات نادرست، ورزش‌های سنگین یا هرگونه تمرین اشتباه برای مدت طولانی میتواند به مرور سبب بروز این عارضه شود.
مشکلات استخوانی: برخی اختلالات استخوانی مثل آرتروز، اوستئومالاکسی و کمبود مواد مغذی می‌توانند باعث سستی و ضعف در رشد استخوان‌ها و خم شدن پاها شوند.
تشخیص پای پرانتزی چگونه است؟
تشخیص پای پرانتزی عموماً توسط یک پزشک متخصص مانند پزشک فیزیوتراپیست، پزشک ارتوپد یا پزشک جراح انجام می‌شود. برای تشخیص پای پرانتزی، پزشک ممکن است از روش‌های زیر استفاده کند:
بررسی بالینی:
پزشک به صورت دقیق پاها و قوس آنها را بررسی می‌کند و نشانه‌های خم شدن پاها را ارزیابی می‌کند.
آزمایش‌های فیزیکی:
پزشک ممکن است از آزمایش‌های فیزیکی مختلف مانند مشاهده راه‌های راه رفتن، آزمون ترکیبی پا، و یا تست‌های دیگر برای اندازه‌گیری قوس پا و بررسی قابلیت تحمل فشار استفاده کند.
تصویربرداری:
در برخی موارد، ممکن است پزشک از رادیولوژی مانند ایکس‌ری و یا MRI برای مشاهده ساختار داخلی پا استفاده کند.
با توجه به این روش‌ها، پزشک میتواند تشخیص دقیق‌تری در مورد وضعیت پای پرانتزی انجام دهد و برنامه درمان پای پرانتزی بزرگسالان مناسب را تهیه کند. بنابراین اگر شما یا کودکتان، هرگونه علائم این عارضه را احساس می کنید توصیه می کنیم در اولین فرصت نزد پزشک متخصص مراجعه نمایید.
آیا انجام حرکات اصلاحی ورزشی در رفع پای پرانتزی موثر است؟
بله با مراجعه به یک کلینیک ارتوپدی شما میتوانید از روش های درمانی غیر جراحی نظیر ورزش برای درمان استفاده کنید.
این نوع ورزش‌ها معمولا به عنوان تمرینات تقویتی و اصلاحی شناخته می‌شوند که به تقویت عضلات، افزایش انعطاف پذیری و بهبود قوس پاها کمک می‌کنند. برخی از ورزش هایی که ممکن است به درمان پای پرانتزی کمک کنند شامل موارد زیر است:
تمرینات تقویتی عضلات پا: تمریناتی که به تقویت عضلات پاها، مخصوصا عضلات ران و عضلات محیطی پا کمک کنند میتواند در بهبود وضعیت پای پرانتزی موثر باشد.
تمرینات افزایش انعطاف پذیری: انجام تمرینات کشش عضلات و تقویت عضلاتی که انعطاف پذیری را افزایش می‌دهند میتواند به کاهش خم شدن پاها کمک کند.
ورزش‌های تعادل: انجام تمریناتی که به بهبود تعادل و استحکام عضلات پا کمک می‌کنند نیز میتواند مفید باشد.
در ادامه برخی از حرکات موثر را برای شما آورده ایم:
حرکت اسکات کنار دیوار
حرکت اسکات کنار دیوار یک تمرین خوب برای تقویت عضلات پاها، مخصوصا عضلات ران و پشت پا است. این تمرین معمولا به صورت زیر انجام می‌شود:
- ابتدا ایستایی رو به دیوار بایستید و پشت خود را به دیوار نزدیک کنید.
- پاهای خود را به عرض شانه‌ها باز کرده و فاصله مناسبی از دیوار قرار دهید.
- با حفظ وضعیت پشت در ارتباط با دیوار، پای چپ یا راست خود را به سمت کنار دیوار انتقال دهید.
- آرام و مدت زمان کوتاهی زانوی خود را خم کنید و حالت نشسته داشته باشید، دقت کنید که زانوی شما جلوتر از مچ پا نباشد.
- این حرکت را چند بار تکرار کنید.
حرکت تمرین کششی همسترینگ ساق پا
تمرین کششی همسترینگ ساقا یک تمرین بسیار موثر برای افزایش انعطاف پذیری و قدرت عضلات همسترینگ (عضلات پشت ساق) است.
برای انجام تمرین کششی همسترینگ ساق پا، شما میتوانید به شرح زیر عمل کنید:
- در حالت نشسته یا دراز کش، یک پا را به جلو بیاورید.
- پای انتخابی خود را به قدری کشیده و در مقابل آرنج خود قرار دهید که احساس کشش در عضلات همسترینگ کنید.
- با نگه‌داشتن این حالت تقریباً 30-60 ثانیه، احساس کشش را تا حد ممکن ادامه دهید.
- سپس با آرامی پا را به حالت اول بازگردانید.
- این تمرین را برای هر پا چندین بار تکرار کنید.
توجه داشته باشید که تمرین کششی همسترینگ ساق پا باید با دقت و توجه انجام شود تا از نشانه‌های آسیبی به عضلات جلوگیری شود.
حرکت Toes-in Squat
حرکت Toes-in Squat یک تمرین ورزشی است که به خصوص برای تقویت عضلات داخل ران (inner thighs) مفید است. این تمرین معمولا به صورت زیر انجام می‌شود:
- بایستید و پاهای خود را به عرض شانه‌ها باز کنید.
- نوک پاهای خود را به داخل و به یکدیگر نزدیک کنید (به سوی داخل).
- با حفظ تعادل، زانوهای خود را خم کنید و مثل یک حرکت اسکات عادی، به پایین بروید.
- در هنگام بلند شدن، فشار را بر روی داخل پاهای خود حفظ کنید و به وضعیت اول بازگردید.
تمرین Toes-in Squat با ایجاد فشار بیشتر بر روی عضلات داخل ران، میتواند به تقویت این قسمت از بدن کمک کرده و به تعادل عضلات کمک کند.
حرکت پلانک جانبی
حرکت پلانک جانبی (Side Plank) یک تمرین کارآمد برای تقویت عضلات انتهایی بدن است. این تمرین باعث تقویت کلیه عضلات مربوط به پشت و جانب بدن می‌شود. که به صورت زیر انجام می‌شود:
- در موقعیت پلانک (به حالت افقی با دست‌ها زیر شانه‌ها و بدن روی نوک پاها) قرار بگیرید.
- حالا وزن خود را از یک سمت به دیگر منتقل کنید تا تنه و پاهای چپ یا راست خود به زمین متصل شوند.
- در این حالت، بدن خود را در یک خط استوایی نگه دارید و برای حفظ تعادل تلاش کنید.
- به اندازه‌ای که میتوانید تا 30 ثانیه (یا بیشتر) در این حالت بمانید.
- سپس به آرامی به وضعیت اولیه یعنی حالت پلانک عادی بازگردید.
- این تمرین را برای هر طرف (چپ و راست) تکرار کنید.
حرکت پلانک جانبی علاوه بر تقویت عضلات مرکزی بدن، بهبود تعادل و پایداری بدن نیز کمک می‌کند. انجام این تمرین به صورت منظم میتواند به افزایش قدرت و استقامت عضلات بدن کمک کند.
حرکت پل باسن
حرکت پل باسن یا glute bridge ک تمرین موثر برای تقویت عضلات پشتی ران، لگن و عضلات چهارسر ران است. این تمرین قدرت عضلات پشتی تنه و پشت بازو، استقامت عضلات کمری و تعادل بدن را نیز تقویت می‌کند.
برای انجام حرکت پل باسن، مراحل زیر را دنبال کنید:
- به پشت بخوابید، زانوهای خود را خم کنید و دستهای خود را بر روی زمین در کنار بدن خود قرار دهید.
- با نفس کشیدن عمیق، با عضلات ساق پا خود فشار ایجاد کرده و سعی کنید تا حد امکان باسن خود را بالا ببرید.
- این حالت را برای چند ثانیه حفظ کنید.
- سپس به آهستگی و کنترل شده باسن خود را به زمین بیاورید و به حالت اولیه برگردید.
توصیه می‌شود این تمرین را به صورت منظم و با تکرارهای متعدد انجام دهید تا از فواید کامل آن برخوردار شوید.
نکته مهم که باید به خاطر داشته باشید این است که، قبل از شروع هر برنامه تمرینی جدید، بهتر است با پزشک یا مربی ورزشی مشورت کنید تا از انتخاب تمرینات مناسب و درست برای شما اطمینان حاصل کنید.
عوارض پای پرانتزی درمان نشده چیست؟
برخی افراد تصور می کنند که میتوان پای پرانتزی را بدون درمان و به خودی خود رها کرد، اما چنانچه این عارضه درمان نشود، مشکلات متعددی را برای شما ایجاد می کند که برخی از آنها شامل:
درد مفاصل:
پای پرانتزی میتواند به فرسایش مفاصل و درد مفاصل منجر شود؛ زیرا وزن بدن بیشتر بر روی بخش‌های خاصی از زانو و مچ پای متمرکز شده و منجر به فشار نامطلوب و تنش در این نقاط شود.
آسیب به بافت‌ها:
تنش بیش از حد در بافت‌های مربوط به زانوها و و عضلات اطراف آن ممکن است به آسیب در این ناحیه منجر شود.
ناراحتی در ماهیچه ها:
پای پرانتزی میتواند به عدم توازن در توزیع بار و فشار بر روی ماهیچه ها منجر شده و ناراحتی و التهاب در این مناطق را ایجاد کند.
کمردرد:
وضعیت نادرست پاها میتواند منجر به تغییرات در توازن بدن شود و در نتیجه درد و ناراحتی در منطقه کمر و ستون فقرات ایجاد کند.
در نتیجه، پای پرانتزی که درمان نشده باشد ممکن است عوارض و مشکلات متعددی مانند درد مفاصل، آسیب به بافت‌ها، ناراحتی در ماهیچه‌ها و درد در کمر به فرد ایجاد کند. بنابراین، مهم است که اگر شما با این وضعیت روبرو هستید، بهتر است با پزشک متخصص مشورت کنید تا برنامه درمانی مناسب برای شما تهیه شود و عوارض بیشتری از وضعیت پای پرانتزی جلوگیری شود.
