سنگ کلیه یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مربوط به کلیه است. این بیماری درد زیادی دارد و اگر به موقع تشخیص داده شود، مشکلی برای انسان ایجاد نمی‌کند.
سنگ کلیه از مواد معدنی و نمک تشکیل می‌شود و در کلیه انسان رسوب می‌کند. رسوب این مواد دلایل متعددی دارد که از میان آن‌ها می‌توان به اضافه وزن، رژیم غذایی نامناسب، استفاده از برخی داروها و … اشاره کرد.
در این مقاله در مورد علت سنگ کلیه صحبت می‌کنیم و به بیان علائم این بیماری و راه‌های درمان آن می‌پردازیم.
سنگ کلیه چگونه ایجاد می‌شود؟
سنگ کلیه علت مشخصی ندارد، اما عواملی هستند که خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند. سنگ کلیه زمانی ایجاد می‌شود که ادرار حاوی مواد تشکیل‌دهنده کریستال، مانند کلسیم، اگزالات و اسید اوریک باشد.
اگر حجم این مواد بیشتر از مایع موجود در ادرار باشد، باعث غلظت ادرار می‌شود. در این شرایط کریستال‌ها به هم می‌چسبند و محیط مناسبی را برای تشکیل سنگ کلیه ایجاد می‌کنند.
انواع سنگ کلیه
برای این‌که بتوانید علت سنگ کلیه در مردان و زنان را تشخیص دهید، باید نوع سنگ را بشناسید. در واقع شناخت نوع سنگ به شما کمک می‌کند تا علت سنگ کلیه را بدانید و از ایجاد آن در مراحل بعدی جلوگیری کنید.
برای تشخیص نوع سنگ باید یکی از سنگ‌های دفع‌شده را بگیرید و برای بررسی‌های بیشتر به پزشک نشان دهید. انواع سنگ کلیه عبارتند از:
سنگ‌های کلسیمی
اغلب سنگ‌های کلیه از نوع سنگ کلسیمی هستند و به 2 شکل اگزالات کلسیم و فسفات کلسیم دیده می‌شوند. اگزالات توسط کبد ساخته می‌شود یا ممکن است از طریق رژیم غذایی جذب شود. میزان بالای اگزالات جذب‌شده، احتمال بروز سنگ کلیه را افزایش می‌دهد.
از دیگر عوامل افزایش میزان اگزالات در ادرار می‌توان به مصرف دوزهای بالای ویتامین D، جراحی بای پس روده و اختلالات متابولیک اشاره کرد.
سنگ‌های فسفات کلسیم اغلب در شرایط متابولیک، مانند اسیدوز توبولار کلیوی، ایجاد می‌شوند. این شرایط معمولا به‌دلیل استفاده از داروهای خاص اتفاق می‌افتد. داروهای درمان میگرن یا تشنج از این دست داروها هستند.
سنگ‌های استروویت
سنگ‌های استروویت در اثر عفونت دستگاه ادراری تشکیل می‌شوند و چندان شایع نیستند. این سنگ‌ها در صورت تولید به‌سرعت رشد می‌کنند و بسیار بزرگ می‌شوند.
سنگ‌های اسید اوریک
سنگ‌های اسید اوریک به‌دلیل مصرف زیاد ماده‌ای با نام پورین تولید می‌شوند. این ماده در غذاهای سرشار از پروتئین مانند گوشت و صدف وجود دارد و باعث تولید مونوسدیم اورات در کلیه می‌شود.
علاوه‌بر مصرف رژیم غذایی پر پروتئین، برخی عوامل ژنتیکی نیز در بروز سنگ‌های اسید اوریک نقش دارند.
سنگ سیستین
سیستین‌ها بسیار نادر هستند و معمولا به‌صورت ارثی منتقل می‌شوند. سنگ کلیه سیستین زمانی تشکیل می‌شود که کلیه مقدار زیادی از نوعی اسیدآمینه خاص را دفع کند. این اختلال سیستینوری نام دارد.
علائم سنگ کلیه
سنگ کلیه تا زمانی که در داخل کلیه حرکت نکند و وارد حالب‌ها نشود، مشکلی را برای فرد ایجاد نمی‌کند و در واقع هیچ علائمی ندارد. حالب به لوله‌هایی گفته می‌شود که کلیه را به مثانه متصل می‌کنند.
سنگ کلیه زمانی مشکل‌ساز می‌شود که در حالب گیر کند. در این صورت جریان ادرار را مسدود کرده و مشکلاتی چون تورم کلیه و اسپاسم حالب را ایجاد می‌کند.
در این موارد بیمار با علائمی مواجه می‌شود که عبارت‌اند از:
- ایجاد درد بسیار شدید در پهلو، پشت و زیر دنده‌ها
- احساس درد یا سوزش در هنگام دفع ادرار
- احساس نیاز مداوم به دفع ادرار
- تغییر رنگ ادرار به قهوه‌ای، قرمز یا صورتی
- ادرار بدبو یا کدر
- حالت تهوع و استفراغ
- تب و لرز در صورت وجود عفونت
درد ناشی از سنگ کلیه از پهلو و زیر دنده‌ها شروع می‌شود و به سمت کشاله ران و قسمت پائینی شکم کشیده می‌شود. این درد نوسان دارد و گاهی اوقات شدت زیادی پیدا می‌کند.
عوامل ایجاد سنگ کلیه
قبل از این‌که بخواهید به فکر درمان سنگ کلیه باشید، باید از بروز آن جلوگیری کنید. برای جلوگیری از این بیماری، باید ابتدا با علت سنگ کلیه در زنان و مردان آشنا شوید. عواملی که خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش می‌دهند، عبارت‌اند از:
- کم‌آبی بدن: عدم مصرف آب کافی در طول روز منجر به کم‌آبی شده و احتمال بروز بیماری سنگ کلیه را افزایش می‌دهد. افرادی که در مناطق خشک زندگی می‌کنند و کسانی که تعرق زیادی دارند، بیشتر در معرض خطر هستند.
- چاقی: افزایش وزن و شاخص توده بدنی بالا می‌تواند باعث ایجاد سنگ کلیه شود.
- رژیم‌های غذایی خاص: غذاهایی که سرشار از پروتئین هستند یا نمک و قند بالایی دارند، احتمال بروز سنگ کلیه را افزایش می‌دهند.
- سابقه خانوادگی: اگر در خانواده خود فردی مبتلا به سنگ کلیه دارید، احتمال بروز این بیماری در شما نیز وجود دارد.
- بیماری‌های گوارشی و جراحی: افرادی که جراحی بای پس معده داشته‌اند یا دچار بیماری التهاب روده یا اسهال مزمن هستند، در معرض بروز سنگ کلیه قرار دارند. این بیماری‌ها بر جذب میزان کلسیم و آب بدن تأثیر گذاشته و باعث ایجاد سنگ می‌شود.
- مکمل‌ها: مصرف مکمل‌های غذایی مانند ویتامین C و ملین‌ها اگر بیش از حد باشد، باعث ایجاد سنگ کلیه می‌شود.
- داروهای خاص: مصرف برخی از داروها، مانند داروهایی که برای درمان میگرن یا افسردگی استفاده می‌شوند نیز خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش می‌دهد.
- گشاد شدن رحم در بانوان: مهم‌ترین علت سنگ کلیه در بارداری، گشاد شدن رحم بانوان است.
بسیاری از افراد فکر می‌کنند سنگ کلیه در بزرگ‌سالی اتفاق می‌افتد و کودکان را مبتلا نمی‌کند، اما این‌طور نیست! بر اساس آمار به‌دست آمده در چند سال اخیر، سنگ کلیه در نوزادان و کودکان نیز دیده شده و روزبهروز در حال افزایش است.
علت سنگ کلیه در نوزادان بیشتر به‌دلیل مصرف شیر خشک حاوی ملامین و برخی از داروهای پزشکی است. علاوه‌بر این، نوزادانی که بیش از 28 روز زیر دستگاه اکسیژن قرار می‌گیرند، ممکن است به این بیماری دچار شوند.
درمان سنگ کلیه
اگر یکی از علائم سنگ کلیه مانند درد شدید در پهلوها، مشکل در دفع ادرار یا خون در ادرار را مشاهده کردید، باید برای تشخیص علت سنگ کلیه به دکتر اورولوژ تهران مراجعه کنید. متخصص در مرحله اول پرونده پزشکی شما را مورد بررسی قرار می‌دهد و پس از انجام معاینه فیزیکی، درمان را آغاز می‌کند.
پزشک ممکن است نتیجه آزمایش خون و ادرار را از شما بخواهد و تصویربرداری را نیز تجویز کند. نتیجه این آزمایشات به تشخیص نوع سنگ، شکل، اندازه و محل قرار گیری آن کمک زیادی می‌کند.
پس از تشخیص، روش مناسب انتخاب شده و درمان سنگ کلیه آغاز می‌گردد. درمان سنگ کلیه به اندازه سنگ بستگی دارد. اگر سنگ کوچک باشد، با مصرف آب زیاد دفع می‌شود. در این شرایط ممکن است پزشک داروهای مسکن و داروهای شل‌کننده عضلات میزنای را نیز برای بیمار تجویز کند.
اگر سنگ بزرگ باشد و جریان ادرار را مسدود کرده باشد، امکان عفونت وجود دارد. در این شرایط پزشک از روش‌های دیگر مانند جراحی کلیه و سنگ‌شکنی با دستگاه، برای خارج کردن سنگ استفاده می‌کند.
برخی از افراد درمان سنگ کلیه با داروی گیاهی را به درمان‌های پزشکی ترجیح می‌دهند. اگر سنگ کلیه شما چندان بزرگ نیست و هنوز عفونتی ایجاد نکرده است، نیاز به درمان سنگ کلیه اورژانسی ندارید و می‌توانید با داروهای گیاهی سنگ را دفع کنید. در غیر این صورت حتما به پزشک مراجعه کنید.
در این مطلب علت سنگ کلیه را مورد بررسی قرار دادیم و در مورد راه‌های تشخیص این بیماری، علائم و درمان‌های آن صحبت کردیم.
سنگ کلیه یک بیماری شایع است. این بیماری در مراحل اولیه با مصرف داروهای مسکن و نوشیدن آب زیاد درمان می‌شود، اما اگر سنگ در دستگاه ادراری بماند، موجب عفونت ادراری شده و عوارضی را برای انسان ایجاد می‌کند.
بنابراین، توصیه می‌شود در صورت مشاهده علائم هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید و با توجه به تشخیص پزشک، درمان خود را آغاز کنید.
